Hacıömeroğlu Cinis'in Akçaabat Kolu

Hacıömeroğulları'na ismini veren Kara Ömer'in bir sipahi olduğu bilinir. Hacıömeroğulları Şam vilayetinde ikamet ederken 1770'den sonra Erzurum - Cinis'e gelen ve 18. Yüzyıl sonunda "Cinis Beyleri" unvanı alan bir Türkmen ailesidir. Hacıömeroğulları'nın bir kolu ailenin İstanbul ile ticari faaliyetlerini sürdürdüğü liman olan Akçaabat'a yerleşmiştir. 

Hacıömeroğulları Akçaabat'a bağlı aileleriyle geldiler. Bir klan özelliği gösteren ve Cinis'le de bağlantıları devam eden topluluk ilk olarak Akçaabat'ın girişindeki Salari'de geniş araziler aldı ve burada büyük kıl çadırlar kurdu. Bu arazilerin Keleşka, Kefelli, Orman mevkisindeki araziler olduğu bilinmektedir. 

Akçaabat'ta anlatılan bir hikayeye göre Cinis beylerinden Derviş (Hacı Hasan Derviş), Salari’den kasabaya atıyla gidip gelirken Harmancık’ta, kesme taştan yapılmış iki katlı bir evin önünden geçermiş. Burada Kazancıoğulları ailesi ve bu ailenin üzerine titrediği tek bir kızı varmış. İncecik çıtalarla örülü kemerli pencereler sadece içeriden dışarısının görülmesine imkan tanırken bu kız pencerelerden delikanlının geçişini izlermiş. Ailesi kızlarının aşık olduğunu fark etmiş. Bir zaman sonra Derviş kızla tesadüf ettirilmiş. Sonunda da bu kız ile evlenmiş.

Akçaabat'ta bir dönem hükümet konağı olarak da kullanılan Hacıömeroğlu konağı (1933)

1808 tarihli Sened-i İttifak’tan sonra Akçaabat’ta Ayan hakimiyeti kurulmuştur. Bir güç mücadelesinin yaşandığı dönemde Hacıömeroğulları ayana karşı kendi topraklarında 20 yıl kadar özerklik sahibi olmuştur. Bu dönemde kendi mahkemelerini kurmuşlardır. İktidar mücadeleleri bu dönemde yıllar boyu devam etmiştir. Hacı Hasan Derviş'in oğullarından Hacı Osman yerelde görevli bir rütbeliye tokat atınca önce hapsedilmiş, hapisten çıktıktan bir süre sonra muhtemelen hasımları tarafından bir düğün davetinde zehirlenerek öldürülmüştür.

Hacı Hasan Derviş’in küçük oğlu, 19. YY sonunda Adalar kaymakamlığı yapan Mustafa Paşa'dır.

Hacıömeroğulları Akçaabat merkezinde Ak Cami’nin karşısında Hacı Hasan Derviş’in büyük oğlu Hacı Ömer Hafız’ın tamamladığı güzel bir konak yaptırmıştır. 1915’te Akçaabat’ı işgal eden Rusların karargah yaptıkları bu yapı Cumhuriyet döneminde hükümet binası, adliye ve hapishane olarak kullanılmıştır.

Mehmet Şevki Atasoy

I. Dünya Savaşı Hacıömeroğullarını olumsuz etkilemiştir. Kadiri lideri İbrahim Efendi’nin oğullarından Osman Bey, Sarıkamış harekatında şehit olmuştur.

İbrahim Efendi'nin oğullarından İsmail bey ve Mehmet Şevki bey Ruslara esir düşmüştür. İsmail bey kısa bir sürede kurtulduktan sonra Akçaabat'ta öğretmenlik yapmıştır. Tutsak olarak Krasnodar’da kalan ve Akçaabat’a yıllar sonra dönen Mehmet Şevki Bey sonraki yıllarda ilçede nüfus amirliği yapmıştır.

Hacıömeroğulları Akçaabat yıllarında daha çok ticaretle uğraşmıştır. Hacı Hüseyin Efendi 20. Yüzyıl'da ailenin önde geleni olmuştur. Damadı Mahmut Boğuşlu Kıbrıs Barış Harekatı’nın temelini teşkil eden 6. Kolordu’nun Kurmay Başkanlığını yaparken diğer damadı Süleyman Eyüboğlu da Kıbrıs'ta Türk Mukavemet Teşkilatı'nın bayraktarlığını yapmıştır.

Soyadı kanunundan sonra Ocak, Şamlı, Atasoy soyadlarını kullanan (bazıları ilerleyen zamanlarda tekrar Hacıömeroğlu'na dönmüştür) Akçaabat Hacıömeroğlu ailesi bugün artık klan özelliğini kaybetmiş ve Türkiye'ye dağılmış durumdadır.

Mehmet Şevki beyin altı oğlunun 1978 yılına ait fotoğrafı: Soldan sağa İbrahim Ethem (1929-2017), İlyas Sami (1952-1998) Salih Zeki (1943-), Şenol Sabri (1936-2011), Ahmet Ziya (1946-) ve Erol Hamit (1934-)

2000 başlarına ait fotoğrafta soldan sağa Şenol Sabri, Salih Zeki, Erol Hamit ve Ahmet Ziya.

Soldan sağa İlyas, Zeki ve Ahmet

1981? Sacide hanım en küçük oğlu İlyas Sami'yi Yurdagül hanım ile evlendiriyor. Diğer gelini Ursula ve torunları Yasemin ile Suzan'da bu fotoğrafta yer almış

Hacıömeroğullarına ait Akçaabat'ın merkezde bulunan en eski mezar taşı Hacı Hasan oğlu Hacı Ömer’e aittir. (ö. 1808). Mezar taşının transkripsiyonu:

 

O Allah ölümsüz hayat sahibi ve daima var olandır.

 

1-2) Bugün Allah'tan başka her şeyi terk edip ölümsüzlük alemine gitti. Ecel kadehini içip cennetlerin nurlu makamına kavuştu.

3-4) Bu dünyanın ölümsüz olmadığını sonunun yokluk olduğunu bilirken cennet elbiselerini giyip bu fani dünyayı terk edip gitti.

5-6) Ecel geldiğinde ona aman demek olmaz. Bol lütuf ve ihsan sahibi olan Rabbim, onun günahını bağışla!

7-8) Onu bağışla da hali yaman olmasın, her zaman şefaat nuruna mazhar kıl.

9-11) Merhum ve mağfur Hacı Hasan oğlu Hacı Ömer'in ruhu için Fatiha. 

12) Sene 11 Şevval 1223 (30 Kasım 1808)

Hacı Ömer Hafız'ın (ö 1865) Akçaabat Mezarlık Cami haziresindeki mezar taşı da yine üzerinde şiir bulunan ve tarih düşürülmüş bir mezar taşıdır.

 

Notlar: 

 

*Hacıömeroğullarının daha sonraki dönemde Bafra'ya yerleşen bir kolu var. Hacı Hasan Dervişin çocuklarından Ali Efendi soyundan Emin beyin oğlu Abdullah bey, onun oğlu Hasan Paşa, Mehmet Paşa, Seviye hanım, (Ali Bağdatlı eşi) Mehveş hanım, Hadiye hanım, Ender Yığcıoğlu şeklinde bir soyağacının olduğu Ahmet Ziya Atasoy bildirdi.

* Kudret Emiroğlu'nun yayınladığı Trabzon vilayeti salnamesi cilt 13'ün 243.sayfadaki nüfus kayıtları:

 

Hacı Hasan 11 Şubat 1842 vefatı?
Ömer (Karabıyıklı) 
Ahmet 1835-1836
İbrahim 16.5.1837 - 15.3,1839
Hasan 1842-
Osman Ağa 
Emin